Γράφει ο Γιάννης Πουλόπουλος, Country Representative του YES-Europe Greece
Η COP 27 έληξε με δυσαρέσκεια για το τελικό της ανακοινωθέν, καθώς δεν περιλαμβάνει επιθετική δράση για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών. Η COP 28 είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει βασικά ζητήματα όπως η χρηματοδότηση, η επικαιροποίηση των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών και η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Δέκα κύρια θέματα αναμένεται να κυριαρχήσουν στις συζητήσεις της COP 28.
Αναμενόμενα κυρίαρχα θέματα στην COP28
“Ο Παγκόσμιος Απολογισμός” (The Global Stocktake)
Ο παγκόσμιος απολογισμός, που θεσπίστηκε στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, παρακολουθεί την παγκόσμια πρόοδο όσον αφορά τους στόχους για το κλίμα. Πραγματοποιείται κάθε πέντε χρόνια και αξιολογεί τις προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την αξιολόγηση των μεθόδων εφαρμογής, όπως η χρηματοδότηση. Oι τρέχουσες δεσμεύσεις δεν θα επιτύχουν τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, σηματοδοτώντας ένα επίμονο χάσμα εκπομπών. “Ο Παγκόσμιος Απολογισμός” προτείνει λύσεις όπως η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και η ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τονίζει την ανάγκη για αυξημένες προσπάθειες προσαρμογής και δικαιότερη κατανομή της χρηματοδότησης, ιδίως για τα ευάλωτα έθνη. Η COP 28 θα επικεντρωθεί στη συζήτηση αυτών των πορισμάτων και στη χάραξη στρατηγικής για λύσεις για καλύτερη εφαρμογή.
“Ταμείο Ζημιών και Απωλειών” (Loss & Damage Fund)
Στην COP 27 ιδρύθηκε το “Ταμείο Ζημιών και Απωλειών”, ένα σημαντικό βήμα για τη στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, συνεχίστηκαν οι συζητήσεις σχετικά με τις πηγές χρηματοδότησης, τη διαχείριση και την επιλεξιμότητα για την πρόσβαση στο ταμείο. Συγκροτήθηκε μια μεταβατική επιτροπή για να αντιμετωπίσει αυτές τις ανησυχίες για τη COP 28. Ενώ σημειώθηκε κάποια πρόοδος, κρίσιμα ζητήματα παραμένουν άλυτα: ο καθορισμός των επιλέξιμων δικαιούχων και των εισφορών. Οι αναπτυσσόμενες χώρες υποστηρίζουν την ευρύτερη πρόσβαση στο ταμείο, ενώ οι ανεπτυγμένες χώρες επιδιώκουν αυστηρότερα κριτήρια. Η συζήτηση περιστρέφεται επίσης γύρω από το ποιος πρέπει να συνεισφέρει και πόσο. Η αποτυχία επίλυσης αυτών των ζητημάτων στην COP 28 θα μπορούσε να εντείνει τις εντάσεις μεταξύ των διαπραγματευτών από τον Παγκόσμιο Νότο και τον Βορρά, καθιστώντας ενδεχομένως το Ταμείο μείζον σημείο διαμάχης στο Dubai.
Χρηματοδότηση του αναπτυσσόμενου κόσμου
Τα ζητήματα σχετικά με τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών, που κυριαρχούν μετά τη συμφωνία του Παρισιού, εξακολουθούν να αποτελούν κεντρικό σημείο στις συνεδριάσεις της COP. Η ανεκπλήρωτη δέσμευση των ανεπτυγμένων χωρών να παράσχουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στα αναπτυσσόμενα έθνη έως το 2020 εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική ανησυχία, ενώ οι ευθύνες για την καθυστέρηση επιρρίπτονται στα πλούσια έθνη. Η COP 28 αντιμετωπίζει πίεση για να αποδείξει την πραγματική παροχή κεφαλαίων. Μια άλλη κρίσιμη συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τον καθορισμό ενός νέου στόχου χρηματοδότησης πέραν του 2025, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για ανάγκη 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις αναπτυσσόμενες χώρες έως το 2030. Τα αναπτυσσόμενα έθνη υποστηρίζουν υψηλότερα ποσά, προτιμώντας επιχορηγήσεις ή χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους αντί για υψηλότοκο χρέος. Ο ρόλος των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, που κατηγορούνται ότι δίνουν προτεραιότητα στις εμπορικές αποδόσεις έναντι των περιβαλλοντικών στόχων, θα αποτελέσει αμφιλεγόμενο θέμα στην COP 28. Επιπλέον, οι συζητήσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση της προσαρμογής, ιδίως για την επίτευξη του παγκόσμιου στόχου για την προσαρμογή που θεσπίστηκε με τη συμφωνία του Παρισιού, θα είναι ζωτικής σημασίας. Παρά τη συμφωνία για 40 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για την προσαρμογή στην COP 26, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι απαιτούνται 160-340 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2030, γεγονός που καθιστά αναγκαία την περαιτέρω διαπραγμάτευση στην COP 28.
Ο ρόλος των παραγωγών υδρογονανθράκων και η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων
Στην COP 27, οι συζητήσεις σχετικά με τον ρόλο των πετρελαιοπαραγωγών χωρών και το μέλλον των υδρογονανθράκων απέκτησαν εξέχουσα θέση, με επικρίσεις που απευθύνονταν στην επιρροή της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Παρόμοιες ανησυχίες προκύπτουν για τη COP 28, η οποία βρίσκεται σε ένα σημαντικό πετρελαιοπαραγωγό κράτος με τον πρόεδρο της COP να συνδέεται με μια εθνική πετρελαϊκή εταιρεία. Ενώ αναγνωρίζεται ότι ο ρόλος των υδρογονανθράκων μειώνεται, αναγνωρίζεται ότι οι πετρελαϊκές εταιρείες παρέχουν κρίσιμες επενδύσεις για την ενεργειακή μετάβαση. Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την εξισορρόπηση του ρόλου των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου στη δράση για το κλίμα. Ο πρόεδρος της COP προτείνει μια Παγκόσμια Συμμαχία για την αποανθρακοποίηση (Global Decarbonisation Alliance), με στόχο την επίτευξη καθαρών μηδενικών στόχων και τη μείωση των εκπομπών μεθανίου και της καύσης. Η COP 28 θα επικεντρωθεί σε οικονομικά αποδοτικούς τρόπους μείωσης της ζήτησης πετρελαίου και φυσικού αερίου χωρίς να παρεμποδίζεται η ανάπτυξη στον Παγκόσμιο Νότο. Η συζήτηση περιλαμβάνει διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση έναντι της σταδιακής μείωσης των ορυκτών καυσίμων και το ρόλο της δέσμευσης του άνθρακα. Διαφωνίες υπάρχουν σχετικά με τον ορισμό της μείωσης, με διαφορετικές ερμηνείες μεταξύ των χωρών και των ΜΚΟ, καθιστώντας τη συζήτηση στη COP 28 δυνητικά αμφιλεγόμενη.
Γεωπολιτικά ζητήματα - Ισραήλ, Κίνα, Ρωσία, ΕΕ
Η γεωπολιτική θα επηρεάσει έντονα την COP28, με τρεις μεγάλες συγκρούσεις να αναδεικνύονται. Πρώτον, ο εμπορικός πόλεμος και η πολιτική αντιπαλότητα μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ, ως μεγάλες οικονομίες και πηγές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενδέχεται να επηρεάσουν τις διαπραγματεύσεις παρά τις θετικές αλληλεπιδράσεις. Δεύτερον, η αντίθεση της Ρωσίας στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, η οποία υποστηρίζεται από ορισμένους παίκτες του Παγκόσμιου Νότου, αποτελεί πρόκληση για την επίτευξη ομοφωνίας στο θέμα αυτό. Τρίτον, ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς θα μπορούσε να επηρεάσει τη χρηματοδότηση για μια ταχεία ενεργειακή μετάβαση και να οδηγήσει σε εκκλήσεις για μια πιο σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. Η ΕΕ, ιστορικά πρωτοπόρος στον τομέα του κλίματος, αντιμετωπίζει προκλήσεις αξιοπιστίας λόγω της αντίδρασής της στην ενεργειακή κρίση του 2022 και της θέσπισης του μηχανισμού προσαρμογής των συνόρων άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism), τον οποίο ορισμένες χώρες θεωρούν υποκριτικό.
Βασικές τεχνολογίες
Οι τεχνολογίες-κλειδιά θα κατέχουν σημαντική θέση στην COP28, παρόλο που δεν αποτελούν μέρος των επίσημων διαπραγματεύσεων. Μια έκθεση που δρομολογήθηκε από την Προεδρία της COP28, τον IRENA και την Παγκόσμια Συμμαχία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Global Renewable Alliance) προτείνει φιλόδοξους στόχους για την ανανεώσιμη ενέργεια, την ενεργειακή απόδοση και την παραγωγή υδρογόνου. Ωστόσο, η συζήτηση σχετικά με τις μεθόδους παραγωγής υδρογόνου -η ηλεκτρόλυση (πράσινο) έναντι της αναμόρφωσης μεθανίου (μπλε) με δέσμευση άνθρακα- προκαλεί αντιπαραθέσεις. Οι υποστηρικτές υποστηρίζουν τον ρόλο της δέσμευσης του άνθρακα στη μείωση των εκπομπών σε δύσκολους τομείς, ενώ οι επικριτές την θεωρούν ως "πράσινο ξέπλυμα" και ως τακτική για την παράταση της χρήσης ορυκτών καυσίμων. Η συζήτηση αυτή αναμένεται να είναι έντονη, με διαφορετικές ελπίδες όσον αφορά την αξιοπιστία και τη χρηματοδότηση των τεχνολογιών δέσμευσης και απομάκρυνσης του άνθρακα στην COP28.
Πολυμερείς συμφωνίες και πολιτικές δηλώσεις
Στην COP26, η χρήση πολιτικών δηλώσεων και πολυμερών συμφωνιών διευκόλυνε τις δεσμεύσεις για συγκεκριμένα θέματα, όπως τα οχήματα με καθαρές μηδενικές εκπομπές και η αποψίλωση των δασών, χωρίς να απαιτείται ομόφωνη συμφωνία. Η COP28 θα επανεξετάσει βασικά θέματα: την Παγκόσμια Δέσμευση για το μεθάνιο με στόχο τη μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% έως το 2030 και τις Συμπράξεις Δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης (JETPs). Πάνω από 150 χώρες υπέγραψαν τη Δέσμευση για το μεθάνιο, εστιάζοντας στον περιορισμό των εκπομπών μεθανίου από τον τομέα των υδρογονανθράκων. Οι JETPs, με στόχο τη μετάβαση από τον άνθρακα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έχουν υπογραφεί με τη Νότια Αφρική και την Ινδονησία, αν και η πρόοδος είναι αργή λόγω ανησυχιών σχετικά με την προσβασιμότητα της χρηματοδότησης. Οι προσδοκίες στην COP28 περιλαμβάνουν συζητήσεις σχετικά με την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών μετριασμού, νέες συμφωνίες με χώρες όπως το Βιετνάμ, η Ινδία και η Σενεγάλη, καθώς και ανακοινώσεις σχετικά με επενδυτικά σχέδια από τους υφιστάμενους υπογράφοντες των JETP, ενισχύοντας την πολυμερή συνεργασία σε συγκεκριμένα κλιματικά ζητήματα μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.
Το μέλλον των αγορών άνθρακα
Η COP26 πέτυχε συμφωνία σχετικά με το εγχειρίδιο κανόνων για το άρθρο 6 της Συμφωνίας του Παρισιού, που διέπει τις αγορές άνθρακα. Ωστόσο, οι αποφάσεις σχετικά με τις εμπορικές πρακτικές αναβλήθηκαν για την COP28, με έμφαση στον ορισμό των ποιοτικών μειώσεων εκπομπών και την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η αδειοδότηση των πιστωτικών μονάδων και οι δραστηριότητες απομάκρυνσης άνθρακα. Ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία των αντισταθμιστικών δικαιωμάτων άνθρακα προέκυψαν μετά τη COP27, οδηγώντας σε κατακόρυφη πτώση των τιμών στις μη ρυθμιζόμενες αγορές. Οι προσπάθειες για τη διόρθωση αυτού του προβλήματος περιλάμβαναν το κριτήριο ποιότητας του Συμβουλίου Ακεραιότητας και τις κατευθυντήριες γραμμές της Πρωτοβουλίας για την Ακεραιότητα των Εθελοντικών Αγορών Άνθρακα. Τα αμφιλεγόμενα ζητήματα για την COP28 αφορούν τη διατήρηση του δικαιώματος των χωρών να ανακαλέσουν την έγκριση πίστωσης και τις ανησυχίες για την εμπιστευτικότητα που εμποδίζουν τη διαφάνεια της πιστοποίησης. Η αξιοπιστία στις αγορές άνθρακα καθίσταται βασικό θέμα για την COP28, με συζητήσεις σχετικά με τη λειτουργική εφαρμογή των άρθρων 6.2 και 6.4 και τη διερεύνηση εναλλακτικών προτάσεων φορολόγησης του άνθρακα, όπως ο παγκόσμιος φόρος άνθρακα της Διακήρυξης του Nairobi για τα ορυκτά καύσιμα, τις θαλάσσιες μεταφορές και τις αερομεταφορές.
Οι προοπτικές για τους τομείς που είναι δύσκολο να ελαττωθούν
Η ενεργειακή μετάβαση επικεντρώθηκε αρχικά στον εξηλεκτρισμό και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στον τομέα της ενέργειας, αλλά η προσοχή στρέφεται τώρα σε δύσκολους τομείς όπως ο χάλυβας, το τσιμέντο, οι αερομεταφορές και άλλοι. Η COP28 θα φιλοξενήσει διαλόγους με τις βιομηχανίες που εκπέμπουν βαριές εκπομπές, με στόχο την ανάπτυξη τεχνολογιών και πολιτικών απαλλαγής από τον άνθρακα, ιδίως για τις βιομηχανίες τσιμέντου, χάλυβα και αλουμινίου. Υπάρχει επίσης εστίαση στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, προτρέποντας τη μείωση των εκπομπών σε όλες τις αλυσίδες αξίας τους, αν και οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αντιμετωπίζει μόνο ορισμένες εκπομπές στην αλυσίδα εφοδιασμού. Επιπλέον, μια παράλληλη εκδήλωση από την OIES και τους εταίρους θα συζητήσει στρατηγικές και κενά στη μείωση των εκπομπών σε τομείς με υψηλές εκπομπές, που θα πραγματοποιηθεί στις 6 Δεκεμβρίου τόσο στο Dubai όσο και διαδικτυακά.
Το μέλλον της διαδικασίας COP
Στο τέλος της COP27 ασκήθηκε κριτική λόγω υποτιθέμενης έλλειψης διαφάνειας και μεροληψίας στις διαπραγματεύσεις. Εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας COP, με τις ανεπτυγμένες χώρες να τη θεωρούν υπερβολικά γραφειοκρατική, ενώ ο Παγκόσμιος Νότος αισθάνεται ότι επισκιάζεται από τον Παγκόσμιο Βορρά. Τα άλυτα ζητήματα όπως η χρηματοδότηση του κλίματος και το Ταμείο Ζημιών και Απωλειών ενδέχεται να οδηγήσουν σε μποϊκοτάζ των αναπτυσσόμενων χωρών στη COP28. Παρά τα ελαττώματά της, η διαδικασία της COP παρέχει μια πλατφόρμα για συζητήσεις, πρωτοβουλίες όπως η Παγκόσμια Δέσμευση για το μεθάνιο και συντονισμένη συνηγορία. Ωστόσο, η αναμονή ομόφωνης συμφωνίας μεταξύ των 197 συμβαλλομένων μερών αποτελεί πρόκληση και η πραγματική αλλαγή μπορεί να προκύψει περισσότερο από δράσεις πολυμερών ομάδων, περιφερειών, χωρών, εταιρειών και ατόμων παρά μόνο από την ίδια τη διαδικασία της COP.
Καθώς ο κόσμος προετοιμάζεται για την COP 28, οι προκλήσεις και οι προσδοκίες υπογραμμίζουν τον κρίσιμο χαρακτήρα αυτής της παγκόσμιας συνάντησης. Ενώ η διαδικασία της COP παρέχει μια πλατφόρμα για διάλογο και πρωτοβουλίες, είναι προφανείς οι περιορισμοί της στην επίτευξη ομόφωνης συμφωνίας μεταξύ όλων των μερών. Η πραγματική αλλαγή μπορεί να προέλθει από συντονισμένες δράσεις από διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς και όχι μόνο από τη διαδικασία της ίδιας της COP.
Comments
Post a Comment